Likwidacja działalności wiąże się z koniecznością sprawdzenia i sporządzenia dokumentów odzwierciedlających posiadane przez przedsiębiorstwo towary, materiały oraz środki trwałe. Likwidacja działalności - czasem trzeba dwa spisy z natury Jeżeli działalność była zarejestrowana jako czynny podatnik VAT podczas likwidacji działalności będzie sporządzać dwa takie spisy dla celów: PIT - wykaz składników majątku oraz spis z natury VAT - spis z natury Jeśli chodzi o wykaz składników majątku dla celów PIT sporządza się go po wcześniejszym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności gospodarczej. Natomiast spis z natury dla potrzeb podatku VAT przedsiębiorca sporządza w przypadku: rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej zaprzestania przez podatnika VAT, będącego osobą fizyczną, wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT (obowiązek zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego na druku VAT-Z), nie wykonywania przez podatnika VAT, będącego osobą fizyczną, czynności podlegających opodatkowaniu VAT co najmniej przez 10 miesięcy (z tym, że nie wykonywanie tych czynności w związku z oficjalnym zawieszeniem działalności gospodarczej jest możliwe i nie powoduje konieczności sporządzenia spisu z natury i zapłacenia VAT od likwidacji) Spisu z natury nie dokonują osoby prowadzące działalność i korzystające ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Sporządzany dla potrzeb VAT spis z natury obejmuje towary ( towary handlowe, materiały, odpady), wyposażenie i środki trwałe, jak również każdy rzeczowy składnik majątku, a także grunty i energię, jeżeli podatnikowi przysługuje prawo do określonej ich wielkości/ilości. Wykazuje się jednak tylko te towary i składniki majątku, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Informację o dokonanym spisie z natury oraz wyliczonej na jego podstawie wartości i kwocie podatku należnego przedsiębiorca dołącza do ostatniej składanej deklaracji podatkowej (miesięcznej VAT-7 lub kwartalnej VAT-7k) obejmującej dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Wynikającą ze spisu kwotę podatku należnego należy wykazać na pierwszej stronie deklaracji w pozycji 36 (Kwota podatku należnego od towarów i usług objętych spisem z natury, o którym mowa w ustawy). Inne informacje wynikające ze spisu należy przekazać na piśmie skierowanym do naczelnika urzędu skarbowego. Co ze środkami trwałymi od których przy nabyciu odliczono VAT? Ustawa o VAT traktuje wyposażenie i środki trwałe również jako towar. Bez względu na to, jak długo dany środek trwały był używany, jeżeli przy jego zakupie obowiązywało prawo do odliczenia VAT, w momencie likwidacji działalności czynny podatnik VAT musi ująć go w spisie z natury, a w konsekwencji opodatkować. To opodatkowanie oznacza zatem, że podatnik będzie musiał oddać po części odliczony przy zakupie VAT. W takim razie od jakiej kwoty wylicza się VAT w spisie z natury sporządzanym na dzień likwidacji działalności? Ustawa o VAT mówi, że podstawę opodatkowania stanowi cena nabycia towarów netto (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określony w momencie dostawy towarów. Oznacza to, że w spisie z natury powinny się znaleźć zarówno środki trwałe, od których częściowo odliczono VAT jak też środki trwałe, które zostały w całości zamortyzowane, a przy nabyciu których obowiązywało prawo odliczenia VAT. Wartość towarów wykazywana to cena nabycia skorygowana na dzień spisu z natury. Czyli dla całkowicie zamortyzowanego środka trwałego bierzemy jego wartość obecną (rynkową), a nie traktujemy go jako środek o wartości zerowej. Sprzedaż towarów po likwidacji działalności gospodarczej Sprzedaż towarów w okresie 12 miesięcy od dnia zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu przez osobę fizyczną jest zwolniona z VAT, gdy dotyczy towarów objętych spisem z natury. Sprzedaż towarów z likwidacji działalności nie powoduje obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych po stronie nabywcy (wyjątek - kupno nieruchomości) - art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych(PCC). W tej sytuacji nie jest płacony podatek VAT, ponieważ sprzedaż traktowana jest jako sprzedaż majątku prywatnego. W związku z tym nawet po upływie 12 miesięcy nie będzie ona podlegała VAT (pod warunkiem, że nie będzie dokonana w ramach działalności gospodarczej). Natomiast po upływie roku czasu, jeżeli wartość rynkowa sprzedawanych rzeczy ruchomych przekroczy zł wystąpi już podatek PCC. Inaczej wygląda konieczność sporządzenia wykazu składników majątku dla celów PIT. Podatnik nie płaci już podatku od remanentu likwidacyjnego. Inne są też przepisy dotyczące sprzedaży majątku.
Zakończenie i likwidacja firmy. Zamknięcie firmy wymaga dopełnienia kilku obowiązków - nie wystarczy, że przestaniesz świadczyć usługi lub sprzedawać towary. Sprawdź, jak zgłosić zakończenie działalności zarejestrowanej w CEIDG oraz jakie masz obowiązki wobec urzędu skarbowego czy ZUS.
W ustawie o gospodarce komunalnej [dalej również: została przez ustawodawcę przewidziana możliwość likwidacji samorządowego zakładu budżetowego w celu zawiązania spółki akcyjnej albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez wniesienie na pokrycie kapitału spółki wkładu w postaci mienia samorządowego zakładu budżetowego pozostałego po jego ustawie o gospodarce komunalnej1 [dalej również: została przez ustawodawcę przewidziana możliwość likwidacji samorządowego zakładu budżetowego w celu zawiązania spółki akcyjnej albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez wniesienie na pokrycie kapitału spółki wkładu w postaci mienia samorządowego zakładu budżetowego pozostałego po jego likwidacji2. Proces ten najczęściej nazywany jest również „przekształceniem zakładu budżetowego w spółkę” bądź „likwidacją zakładu budżetowego w celu przekształcenia w spółkę”. Decyzję w przedmiocie przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę, zgodnie z przepisami podejmuje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w drodze uchwały. Przykładowo, w przypadku gminy kompetencja ta przysługuje radzie gminy3. Zmiana formy prawnej prowadzenia gospodarki komunalnej z formy zakładu budżetowego na formę spółki prawa handlowego („przekształcenie zakładu budżetowego w spółkę”), zgodnie z przepisami wymaga przeprowadzenia likwidacji, a zatem, jakby się mogło wydawać przeprowadzenia procesu, który stanowi ciąg czynności zmierzających do zakończenia bytu prawnego danego podmiotu. Przepisy wskazują jednak, że likwidację tę przeprowadza się „w celu zawiązania spółki” co sugeruje, iż omawiana likwidacja nie jest dokonywana w celu definitywnego zakończenia działalności przez daną jednostkę, z czym zwykle likwidacja jest kojarzona. Niestety, poza wskazaną regulacją nie zawiera innych przepisów, które choćby pośrednio wskazywałyby na czym polega i jaki jest charakter prawny omawianej likwidacji. Warto więc, podjąć próbę takiego ustalenia, szukając odpowiedzi również w przepisach innych aktów prawnych. W tym celu można wspomnieć o likwidacji, którą przewidują przepisy kodeksu spółek handlowych [dalej: Na gruncie postępowanie likwidacyjne należy rozumieć jako ciąg czynności, które następują pomiędzy zaistnieniem przyczyny rozwiązania spółki a wykreśleniem jej z rejestru przedsiębiorców. Likwidacja na gruncie to bez wątpienia sformalizowane postępowanie, które składa się z ciągu uporządkowanych czynności i służy ochronie interesów wierzycieli spółki oraz wspólników. Likwidacja według służyć ma zakończeniu bieżących interesów spółki, ściągnięciu jej wierzytelności, wypełnieniu zobowiązań, zabezpieczeniu wykonania zobowiązań niewymagalnych lub spornych i upłynnieniu majątku spółki. Likwidacja zakładu budżetowego, o której mowa w przepisach prowadzić ma natomiast do „zawiązania spółki”, a nie do zakończenia bieżących interesów czy ściągnięcia wierzytelności zakładu budżetowego. Za ideę normatywnego uregulowania procesu przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę uznać należy stworzenie możliwości dokonania zmiany formy organizacyjno-prawnej działalności przy zachowaniu tożsamości podmiotowej i przedmiotowej tej działalności. Skutkiem omawianego przekształcenia ma być bez wątpienia kontynuacja działalności przez spółkę po zakładzie budżetowym, a nie podjecie działalności od nowa. Realizacji wyżej wskazanego celu służyć ma art. 23 ust. 3 zgodnie z którym spółka powstała w wyniku przekształcenia zakładu wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki związane z działalnością samorządowego zakładu budżetowego. Omawiane przekształcenie, na mocy art. 23 ust. 3 skutkuje więc pełnym wstąpieniem w prawa i obowiązki poprzednika (tj. z sukcesją uniwersalną)4. Skutkiem tego, po zakończeniu likwidacji zakładu i zawiązaniu spółki to spółka staje się stroną zawartych przez zakład umów, w tym umów o pracę. Zasadą jest również, że na nowo zawiązaną spółkę przechodzą z mocy prawa decyzje administracyjne i wynikające zeń prawa i obowiązki publicznoprawne. Co istotne, o likwidacji zakładu budżetowego traktuje również ustawa o finansach publicznych5 [dalej również: do stosowania której odesłanie znajdziemy w przepisach samej Zgodnie z przepisami organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą tworzyć, łączyć, przekształcać w inną formę organizacyjno-prawną i likwidować samorządowe zakłady budżetowe zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce komunalnej oraz przepisami ustawy o finansach publicznych6. Ustawa ta, zatem rozróżnia dwie procedury - przekształcenie zakładu oraz likwidację zakładu. Z kolejnych przepisów wynika natomiast, że przekształcenie zakładu budżetowego w inną formę organizacyjno-prawną wymaga uprzednio jego likwidacji7. Przesądza to, jak można sądzić, o obligatoryjnym charakterze tego etapu. Opierając się na brzmieniu należałoby stwierdzić, że likwidacja zakładu budżetowego w celu zawiązania spółki w rozumieniu jest więc obowiązkowa. Innymi słowy, w związku z koniecznością podjęcia uchwały o likwidacji „(...) nie może nastąpić przejście w spółkę kapitałową”8. Analizując również treść wprowadzanych zmian przepisów wskazać również można, że w pierwotnym brzemieniu wskazywała, że rada gminy może w drodze uchwały przekształcić zakład budżetowy w spółkę. Przepis ten w świetle wykładni językowej dopuszczał więc, jak się może wydawać, bezpośrednie przekształcenie zakładu budżetowego w spółkę bez konieczności przeprowadzania czynności likwidacyjnych. Obecne brzmienie przepisów jak i przesądza, iż „przekształcenie zakładu budżetowego w spółkę” nie jest tzw. modelowym przekształceniem. O ile, modelowe przekształcenie polega na zmianie formy organizacyjno-prawnej przez dany podmiot, przy równoczesnym zachowaniu przez niego jego podmiotowej tożsamości (ciągłości) oraz przy braku konieczności likwidowania się i ponownego (od podstaw) zakładania, o tyle w przypadku zakładów budżetowych tego rodzaju transformacja jest wykluczona, ponieważ nie mają one własnej (samodzielnej) prawnej podmiotowości w sferze prawa cywilnego (działają w ramach podmiotowości prawnej macierzystej jednostki samorządu terytorialnego)9. Stwierdzić zatem należy, że likwidacja zakładu budżetowego definitywnemu celu przekształcenia w spółkę nie służy definitywnemu zakończeniu bytu prawnego zakładu. Jest to obligatoryjny etap „zmiany szaty prawnej”. Obligatoryjny charakter likwidacji, przesądza natomiast, iż nie jest możliwa „bezpośrednia” zmiana formy organizacyjno-prawnej przez zakład budżetowy przy równoczesnym zachowaniu przez zakład jego podmiotowej tożsamości (z uwagi na konieczność przeprowadzenia procedury likwidacji), lecz możliwe jest utworzenie spółki na bazie składników mienia samorządowego zakładu budżetowego pozostałych po jego likwidacji, przy zachowaniu pełnej ciągłości stosunków prawnych zakładu, w tym przy zachowaniu ciągłości decyzji administracyjnych. Podobne stanowisko zaprezentował również Naczelny Sąd Administracyjny10, który wyjaśnił, że „(...) pojęcie przekształcenia samorządowego zakładu budżetowego w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością na skutek likwidacji tego zakładu, o którym mowa w art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 3 w zw. z art. 93b OrdPU, nie oznacza likwidacji przedmiotowej i podmiotowej tego podmiotu, lecz tylko zmianę formy organizacyjno-prawnej prowadzenia działalności gospodarczej”. Skutkiem przeprowadzonej likwidacji zakładu budżetowego mienie zakładu stanowić będzie mienie spółki (aport) a nie mienie JST. Ustawa o gospodarce komunalnej w art. 23 wskazuje bowiem, że: - składniki mienia samorządowego zakładu budżetowego przekształconego w spółkę stają się majątkiem spółki; - prawo zarządu gruntem samorządowego zakładu budżetowego przekształconego w spółkę staje się prawem użytkowania wieczystego spółki; - spółka powstała w wyniku przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki związane z działalnością samorządowego zakładu budżetowego. Do omawianej likwidacji stosować należy przepisy ustawy o rachunkowości, tak jak w przypadku likwidacji według W przypadku jednak likwidacji zakładu budżetowego w celu zawiązania spółki przepisy ustawy o rachunkowości stosować należy nie wprost a odpowiednio. Etap likwidacji zakładu budżetowego w celu przekształcenia w spółkę to etap, który jak się zdaje, obejmuje najczęściej takie czynności jak: - podjęcie przez organ stanowiący JST uchwały o wszczęciu i sposobie prowadzenia likwidacji, - inwentaryzację składników mienia zakładu budżetowego, - wycenę prawa użytkowania wieczystego, które to prawo, zgodnie z przepisami ugk, powstanie (z mocy samego prawa) z prawa zarządu gruntem samorządowego zakładu budżetowego przekształconego w spółkę11, - zamknięcie ksiąg rachunkowych zakładu budżetowego, otwarcie ksiąg rachunkowych spółki, - powiadomienie pracowników i kontrahentów o planowanym i dokonanym przekształceniu zakładu budżetowego w spółkę. Z przepisów wynika ponadto, że czynności związane z likwidacją samorządowego zakładu budżetowego w celu zawiązania spółki wykonywać ma organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Nie ma jednak przeszkód by wójt (burmistrz, prezydent miasta) upoważnił inną osobę (np. dyrektora/kierownika zakładu budżetowego) do wykonywania ww. czynności. 1 Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, (Dz. U. 1997, Nr 9, poz. 43), tekst jednolity z dnia 18 lutego 2011 r. (Dz. U. Nr 45, poz. 236). 2 art. 22 ust. 1 3 art. 22 ust. 1 4 Wyrok WSA w Kielcach z dnia 30 września 2010 r., sygn. akt I SA/Ke 410/10 SIP Legalis. 5 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240), tekst jednolity z dnia 21 czerwca 2013 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 885). 6 art. 6 ust. 1 7 art. 16 ust. 5 8 W. Gonet, Ustawa o gospodarce komunalnej, Komentarz, Wzory umów i regulaminów, Warszawa 2010, s. 117. 9 K. Kurkierewicz, Z. Olech, Konsekwencje prawne likwidacji zakładu budżetowego w kontekście kontynuacji realizacji projektów unijnych, Radca Prawny 2012, nr 12, s. 22-24. 10 Wyrok z dnia 2012-07-19, sygn. II FSK 2645/10. 11 art. 23 ust. 2Po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego oraz sprawozdania likwidatora, likwidatorzy mają również obowiązek złożenia ich do KRS. Obecnie wyżej wskazane sprawozdania można złożyć jedynie w formie elektronicznej za pośrednictwem Repozytorium Dokumentów Finansowych przez stronę https://ekrs.ms.gov.pl/ lub przez system S24Przepisy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej „ regulujące zasady dokonywania tzw. zwolnień grupowych, znajdują zastosowanie w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę, zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej: 1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników, 2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników, 3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników. Liczby te obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników. Ponadto trzeba także pamiętać, że niektóre z przepisów znajdą zastosowanie także w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż powyżej określona. Zgodnie art. 8 ust. 1 pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości: 1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata; 2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat; 3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat. Jak widać wyraźnie, istnieją dwie przesłanki nabycia prawa do przedmiotowej odprawy – pierwszą z nich jest rozwiązanie stosunku pracy, drugą – określony powód leżący u podstaw tego rozwiązania. Choć przytoczony przepis nie wskazuje tego wprost, bardzo duże znaczenie ma w tym przypadku sposób rozwiązania umowy – odprawa przysługuje w przypadku rozwiązania stosunku pracy w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron (zob. art. 1 Co niezwykle istotne, inicjatywa rozwiązania umowy za porozumieniem stron musi pochodzić od pracodawcy. Jeśli z taką inicjatywą wystąpi pracownik, nie będzie podstaw do objęcia go przepisami Podobnie będzie w sytuacji, gdy to pracownik podejmie inicjatywę rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem stron. Pracownik nabywa prawo do odprawy także w sytuacji, gdy do rozwiązania umowy o pracę dochodzi w wynika nieprzyjęcia przez pracownika nowych warunków pracy i płacy. Jak wynika z art. 42 § 3 zd. 1 w razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jak wskazuje się w orzecznictwie SN, rozwiązanie takie pociąga za sobą wszystkie skutki rozwiązania dokonanego przez zakład pracy (zob. wyrok SN z dnia 22 maja 1975 r., I PRN 9/75, OSNCP 1976, nr 3, poz. 51). Potwierdzeniem tego poglądu jest także wyrok SN, w którym wskazuje się, że rozwiązanie stosunku pracy wskutek wypowiedzenia warunków płacy, które prowadziłoby do radykalnego obniżenia wynagrodzenia pracownika, jeżeli nastąpiło z przyczyn wskazanych w art. 1 może być uznane za dokonane wyłącznie z przyczyn dotyczących pracodawcy i uzasadniać roszczenie pracownika o odprawę pieniężną (wyrok SN z dnia 16 listopada 2000 r. I PKN 79/00, OSNP 2002, nr 10, poz. 240). Oznacza to, że jeśli w danym przypadku pracownik spełnia warunki określone w będzie uprawniony do otrzymania odprawy. W przypadku likwidacji zakładu pracy odszkodowanie nie przysługuje. Przysługuje jedynie odprawa za zwolnienie grupowe. Jednak roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się po 3 latach. Gdyby więc nawet pracodawca był zobowiązany do wypłaty odpraw (nie jest to tożsame z wynagrodzeniem za okres wypowiedzenia), to okres dochodzenia tego roszczenia w sądzie dawno już upłynął i teraz nie ma już możliwości wyegzekwowania go od pracodawcy. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zapytaj prawnika - porady prawne online .