W wielu rodzinach na przestrzeni tysiącleci są odgrywane, powielane i utrwalane, a potem często przenoszone – różne role, warunkujące potem uwikłania w trudne relacje, które stanowią zmorę i przeszkodę w wolitywnym rozwoju samodzielnych jednostek ludzkich. Można dokonać pewnego systemowego uproszczenia i wyłonić cztery najczęściej występujące role, jakie przyjmują dzieci z rodzin najczęściej dysfunkcyjnych (nie tylko alkoholowych) ale i takich rodzin, które są uważane za jak najbardziej wzorcowe, ale tylko na osobowości dziecka w rodzinie „osobowość”, podobnie jak wiele innych podstawowych pojęć humanistyki, mimo wielu prób zdefiniowania zachowuje niejasność i wieloznaczność. Pojęcie to jest używane w różnych znaczeniach zarówno w języku potocznym, jak i w filozofii, antropologii, historii, psychologii, socjologii i wielu innych naukach osobowości formułowane przez psychologów często akcentują uwarunkowania właściwości psychiki człowieka, a niekiedy nawet ograniczają się tylko do nich. Analizując osobowość, należy zaznaczyć, że nie jest ona cechą gatunkową człowieka, lecz cechą indywidualną i kulturową, odnoszącą się do wzoru, do którego osiągnięcia zmierza proces wychowania i człowieka kształtowana jest przez cechy biofizyczne jak też poprzez proces socjalizacji, która przystosowuje człowieka do życia w zbiorowości, umożliwia porozumienie się i inteligentne działanie w jej ramach, uczy jak się zachować, by osiągnąć cele – to mała grupa społeczna składająca się z rodziców, ich dzieci i krewnych. Rodziców wiąże więź małżeńska, rodziców z dziećmi więź rodzicielska. Rodzina jest podstawą wychowania rodzinnego. Określa obowiązki rodziców i dzieci względem określa się jako dynamiczny system psychospołeczny, w skład którego wchodzą rodzice, dzieci czy też wspólnie mieszkający dalsi krewni. Jest ona dlatego dynamiczna, gdyż ciągle zachodzą w niej jakieś procesy, zmiany (np. dzieci w różnym wieku rozwojowym).Rodzina dysfunkcyjna:Jest to taka rodzina, która nie spełnia swych zadań względem dysfunkcyjna to (dysfunkcja ma źródło w zachowaniach rodzica):– rodzina z problemem alkoholowym,– rodzina z problemem wykorzystywania seksualnego,– rodzina z terrorem psychicznym (przemoc emocjonalna),– rodzina z przemocą fizyczną,– rodzina z przewlekłą chorobą, przy czym chory obarcza winą za swój stan domowników, staje się postacią centralną w rodzinie, terroryzuje ją, wymusza pewne rodzinie dysfunkcyjnej brak jest:Akceptacji siebie – członkowie takiej rodziny maja zazwyczaj niskie poczucie własnej wartości, poczucie winy, nie akceptując siebie trudno im wytrzymywać dobre relacje z innymi – nie wszyscy członkowie rodziny wywiązują się ze swych obowiązków, umowy nie są komunikacji – istnieją tematy, które należy pomijać lub trzymać w sekrecie. Członkowie rodziny boją się odsłonić swoje słabe zamkniecie i izolacja od świata zewnętrznego – w rodzinie tej najistotniejszy jest jakiś problem, który należy koniecznie ukryć przed otoczeniem. Brak tu otwartej komunikacji miedzy rodziną a szerszym rodzinie dysfunkcyjnej zaburzony jest kontakt miedzy rodzicami a dziećmi. Rodzice przejawiają nieprawidłowe postawy to postawy:unikająca – zauważa się obojętność uczuciową rodziców, przebywanie z dzieckiem nie sprawia im przyjemności, bywa odczuwane przez nich jako trudne. Kontakt z dzieckiem jest luźny, pozornie dobry i maskowany np. nadmierną – dziecko odbierane jest jako ciężar ograniczający swobodę rodziców. Rodzice maja do niego dystans. Stosują surowe kary, nieproporcjonalne do stopnia przewinienia dziecka. Okazują mu wciąż swoje niezadowolenie, krytykują, wymagająca – rodzice posiadają wysokie aspiracje w stosunku do dziecka, chcą je ukształtować według idealnego wzorca, nie licząc się z jego możliwościami i chroniąca – rodzice mają tendencję do utrzymywania z dzieckiem kontaktu stałego i bliskiego. Rodzice z jednej strony na wszystko dziecku pozwalają, z drugiej zaś są w ciągłym leku o jego zdrowie i które mają niekorzystny wpływ na dzieci:– agresywne (kierują agresje na dzieci)– nadmiernie skrupulatne i lękowe– perfekcjonistki (sprawdzają i kontrolują każdy krok dziecka)– dla których dziecko jest środkiem wyrównującym niespełnione marzenia, zawiedzione nadzieje życiowe. Są w stanie odrzucić dziecko emocjonalnie w sytuacji kiedy ono nie spełnia pokładanych w nim którzy mają niekorzystny wpływ na rozwój osobowości dziecka:– nieobecni którzy nie interesują się sprawami dziecka– rygorystyczni i surowi nadmiernie egzekwują wymagania w stosunku do dziecka– groźni często spotykamy w rodzinach nadmiernie używających alkoholu– Często jest tak, że matka nie mogą poradzić sobie z dzieckiem odwołuje się do karzącej ręki ojca, z którego robi się straszaka, wbrew prawdziwej postawie w stosunku do z przedstawionych postaw rodzicielskich przez frustracje psychiczne wpływa na kształtowanie się zachowania i pewnych rysów osobowości dziecka. Na proces rozwoju dziecka duże znaczenie ma atmosfera życia rodzinnego, na którą też składają się osobowości matki i ojca, ich wzajemne współżycie, stosunki panujące między członkami dysfunkcyjna nie spełnia swych zadań względem dzieci. Zaspakajane są w niej głównie potrzeby rodziców, a nie dzieci. Zaburzona jest w niej więź emocjonalna miedzy członkami rodziny, relacje nie są oparte na równości. Są osoby ważniejsze w rodzinie, którym należy się podporządkować. Zasady są narzucane, sztywne, często nieuzasadnione, błędy nie są wybaczane, lecz wypominane, nie można wyrażać wszystkich swoich spostrzeżeń, uczuć, myśli i pragnień. Atmosfera w rodzinie jest pełna napięcia a system rodzinny nie służy wszystkim jej członkom, nie wspiera ich, a nawet hamuje rozwój w rodzinie dysfunkcyjnej odgrywają cztery podstawowe role:– bohatera rodzinnego – (mały rodzic, rodzic rodziców, opiekun, przyjaciel, powiernik, siłacz)– kozła ofiarnego – (sztandarowa ofiara rodzica, czarna owca, zastępczy partner, buntownik, łotr)– maskotki – (błazen, osoba poświęcająca się, sędzia, prześladowca rodziny)– dziecka niewidzialnego – (osoba niewidzialna, pełna wdzięku, zagubione dziecko)Bohaterem jest zazwyczaj najstarsze dziecko w rodzinie, które przejmuje na siebie obowiązki dorosłych i robi wszystko co może, by naprawić istniejącą sytuację i utrzymać rodzinę w normie. Jest odpowiedzialny, troszczy się o rodzeństwo, zajmuje się całym domem, przestrzega reguł, zawsze kończy zadaną pracę w wyznaczonym terminie. Stara się być perfekcyjny we wszystkim co robi. Bohater żyje w stałym napięciu, wpada w panikę w spontanicznych, nie dających się przewidzieć ofiarny odwraca uwagę od rzeczywistych problemów rodzinnych, stając się wcieleniem rodzinnych frustracji. Wdaje się w bójki, wchodzi w konflikt z prawem, ucieka z domu. W grupie jest najbardziej przeszkadzającym dzieckiem. Kozłom ofiarnym trudno jest funkcjonować w układach społecznych. Zachowując się w sposób nieakceptowany przez innych, ciągle spotykają się z maskotka odwraca uwagę od rodzinnego problemu skupiając ją na sobie, zgrywając się, przymilając, błaznując. Jego rola polega na tym, by ulżyć rodzinie w ciężkiej sytuacji, rozweselając ją swoim humorem i żartami. Maskotka nie cofnie się przed niczym, byle tylko rozweselić innych. W życiu społecznym maskotki są duszą towarzystwa, ale płacą za to wysoką cenę – nikt nie traktuje ich niewidzialne pozostaje z boku rodziny, nigdy nie sprawiając najmniejszych kłopotów. Odizolowane od rodziny, żyje we własnym świecie, w poczuciu samotności i krzywdy. Jest to dziecko nie dostrzegane, o którym nikt nie pamięta. Uczestnictwo w pracy zespołowej może sprawiać mu trudność. Na zewnątrz nieśmiałe i pełne rezerwy, dziecko niewidzialne jest niezdolne do stawiania czoła przyjęte w dzieciństwie często odbijają się echem w dorosłym życiu. – Może się zdarzyć, że DDD i DDA będą w nie na nowo wchodzić, szczególnie w trudnych wywodzące się z domów dysfunkcyjnych po wyprowadzeniu się od rodziców i rozpoczęciu życia na własny rachunek, często zauważają, że mają problemy w relacjach z innymi lub powielają pewne schematy zachowania. Mogą być to najróżniejsze reakcje, na przykład branie na siebie nadmiernej odpowiedzialności, ciągłe poszukiwanie uznania, akceptacji, potrzeba kontroli, unikanie za wszelką cenę konfliktów (związane z ustępliwością) czy strach przed porzuceniem lub psychoterapeutka P. Mellody , wyróżnia pięć charakterystycznych cech z jakimi rodzi się to :– Cenność– Niedoskonałość– Bezradność– Zależność– NiedojrzałośćRodziny funkcjonalne pomagają dziecku rozwijać każdą z tych cech, tak aby w przyszłości było w pełni samodzielne, zadowolone z siebie, potrafiło prawidłowo funkcjonować w w rodzinie dysfunkcjonalnej relacje rodzice – dzieci są dość mocno zachwiane. Co nie sprzyja prawidłowemu rozwojowi osobowości dziecka, i nie pięć cech przekształca się w dysfunkcjonalne cechy – dziecka nie jest mu uświadamiana. Dziecko nie ma poczucia ze jest kochane, wręcz przeciwnie, czuje się nie potrzebne, nie dowartościowane. Tego typu zachowania mogą utrudnić dziecku w przyszłości nawiązywanie kontaktu z innymi ludźmi, okazywania im uczuć itp. U takiego dziecka dość mocno zarysowuje się niskie poczucie własnej – z kolei w rodzinie dysfunkcjonalnej jest mocno nadużywana. Rodzice nie troszczą się o dziecko, nie otaczają go stosowną opieką, nie uczą jak nie być wykorzystywanym przez innych. W związku z tym dziecko w życiu dorosłym będzie zupełnie bezbronne, narażone na poniżenia i wykorzystywanie przez – dziecka jest również naruszana. W rodzinie dysfunkcyjnej nie ma miejsca na akceptacje dziecka takim, jakim ono jest. Wręcz przeciwnie, bywa ono atakowane za swą niedoskonałość, inność. Kształtuje to u dziecka „skrzywiony” obraz samego siebie, niskie poczucie wartości – dziecko jako istota bezbronna jest zupełnie zależne od swych rodziców. Nie jest ono w stanie samodzielnie zaspokajać swoich podstawowych potrzeb, dlatego tez winni to robić za nie jego rodzice i taka kolejność rzeczy ma miejsce w rodzinie funkcjonalnej. Natomiast w rodzinie dysfunkcyjnej zależność dziecka bywa bardzo często ignorowana, bądź rodzice atakują dzieci za wyrażanie swoich potrzeb i – ona również nie jest egzekwowana. Rodzice domagają się od dzieci zachowań bardziej dojrzałych, przekraczające ich możliwości :Maria Ziemska (1997) „Rodzina a osobowość”, Wiedza PowszechnaSusan Forward (1992) „Toksyczni rodzice”, Agencja wydawniczaWincenty Okoń (1998) „Nowy słownik pedagogiczny”, Wyd. akademickie Żak

pomogę rodzinie w trudnej sytuacji